Nykturia, zwana też nukturią, dotyczy nocnego wstawania celem oddania moczu. To dolegliwość, na którą bardzo często cierpią seniorzy. To zjawisko określa się koniecznością oddawania moczu w nocy częściej niż jeden raz.
Czym jest nykturia i jakie są przyczyny jej powstawania
W żadnym wypadku nie powinniśmy mylić z nieświadomym oddawaniem moczu w czasie snu. O nykturii mówimy gdy budzimy się co najmniej 2 razy w nocy, aby oddać mocz. Dolegliwość ta najczęściej dotyka osoby po 60 roku życia. Objawy nykturii w młodszym wieku występują częściej u kobiet, natomiast po 60 roku życia zdecydowanie częściej dotyczą mężczyzn. Potrzeba oddawania moczu w nocy występuje często u kobiet w ciąży oraz połogu, ze względu na działanie hormonów i bezpośredni ucisk macicy na pęcherz moczowy.
Kobiety na ogół doświadczają nykturii w następstwie porodu, menopauzy i/lub wypadania narządów miednicy. U mężczyzn nykturię można m.in. przypisać łagodnemu rozrostowi gruczołu krokowego, zwanego również powiększeniem prostaty.
Do najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia nykturii zaliczamy wiek, płeć oraz otyłość. Nadwaga oraz otyłość zwiększają nawet trzykrotnie ryzyko występowania nykturii.
Choroba ta wiąże się z pogorszeniem jakości snu, obniżeniem witalności odczuwanej w ciągu dnia i ogólnego samopoczucia. Osłabieniem koncentracji, pogorszeniem funkcji poznawczych, zmniejszeniem wydajności pracy i nadmiernym zmęczeniem. Zaburzenia sny zwiększają ryzyko wystąpienia depresji, choroby wieńcowej, cukrzycy i zgonu.
Nykturia dotyka seniorów w nocy. Przede wszystkim z tego powodu, że pozycja w trakcie snu sprawia, że nerki są ukrwione. W związku z czum działają wydajniej niż w ciągu dnia.
Schorzenia, które bardzo często mają wpływ na pojawienie się nykturii możemy podzielić na te związane bezpośrednio z pęcherzem i drogami moczowymi i na ogólne. Leczenie nykturii najczęściej polega na leczeniu pierwotnej przyczyny, czyli choroby przewlekłej.
Pierwotną przyczyna są jednak:
- nieustabilizowana cukrzyca,
- choroby nerek,
- niewydolność serca,
- bezsenność pierwotna,
- moczówka prosta,
- hiperkalcemia, czyli nadmiar wapnia we krwi,
- zespół bezdechu sennego,
- endometrioza (u kobiet)
- leki moczopędne, tzw. diuretyki.
- piasek lub kamienie moczowe
- osłabienie mięśni dnia miednicy
- rak pęcherza
- nadwaga
Ponadto nykturię wywołują wszelkie zaburzenia opóźnienia pęcherza:
- przerost prostaty (u mężczyzn)
- nietrzymanie moczu,
- zapalenie pęcherza (bardzo częsta przyczyna u kobiet)
W miarę możliwości toaleta dla seniora powinna być dostosowana do jego potrzeb. Idealnie, gdyby znajdowała się tuż obok jego pokoju i posiadała dodatkowe poręcze. Dzięki nim senior nawet późno w nocy będzie mógł swobodnie i bez ryzyka poruszać się po toalecie w mieszkaniu czy domu. Walka z nykturia ma znaczący wpływ na komfort życia seniora, dlatego nie warto odpuszczać. Osobie starczej czasami trzeba pomóc dojść do toalety lub podać basen czy kaczkę.
Wybudzone ze sny osoby starsze są zdezorientowane. Wstawanie w nocy to najczęstsza przyczyna upadków i złamań u osób starszych. Nykturia związana jest z 25% wzrostem ryzyka upadków. Dotyczy to zwłaszcza złamań w obrębie szyjki kości udowej.
Czy nykturię można leczyć?
Jeżeli nie jest to zjawisko trwale towarzyszące jakiejś jednostce chorobowej, to tak. Nie ma jednak leków skutecznych na wszystko i zawsze. Możemy jednak pomóc seniorom i sobie, zmieniając tryb życia.
Obecnie leczenie opiera się głownie na zastosowaniu terapii behawioralnej, zwłaszcza na początkowym etapie leczenia. Kluczowa jest zmiana stylu życia oraz stosowanie się chorego do zaleceń lekarza. Kiedy terapia behawioralna przestaje być skuteczna należy wdrożyć postępowanie farmakologiczne kontynuując terapię behawioralną.
Pacjentom z nykturią zaleca się prowadzenie dzienniczka mikcyjnego przez co najmniej trzy kolejne doby. Ma on służyć do zapisywania godzin mikcji, ilości moczu, spożywanych płynów i leków, a także objawów towarzyszących oddawaniu moczu. W przypadku tej choroby bardzo ważny jest wywiad chorobowy, który zazwyczaj pozwala ustalić prawdopodobną przyczynę dolegliwości. Diagnozując nykturie pomocne może być także wykonanie badania ogólnego oraz posiewu moczu, usg jamy brzusznej, badania urodynamiczne lub cytoskopii w przypadku podejrzenia chorób nowotworowych pęcherza.
Jak można pomóc seniorowi choremu na nykturie?
Nie tylko farmakoterapia to jedyny sposób na zapobieganie nocnemu wstawaniu. Jako opiekun osoby starszej powinieneś zwrócić uwagę na dietę i nawyki żywieniowe, które mogą pobudzić nerki do pracy w nocy bardziej, niż to ma miejsce w czasie dnia.
Co warto wziąć pod uwagę:
- sprawdzić, ile senior pije dziennie płynów – nie tylko wody. Szczególna uwagę należy zwrócić na to, kiedy senior pije ostatni dzień przed snem. W miarę możliwości powinno być to, co najmniej 2 godziny przed pójściem do łózka. Dziennie natomiast senior nie powinien pić więcej niż 2 litry płynów dziennie (poza szczególnymi okolicznościami jak np. ogromne upały)
- w przypadku płynów sprawdzić, czy senior nie spożywa alkoholu, który może dodatkowo pobudzić nerki do pracy,
- podobnie w przypadku produktów zawierających kofeinę, które również mogą powodować dodatkową nykturię.
Rola opiekunki w przypadku opieki nad seniorem polega na dopilnowaniu, aby podopieczny regularnie zażywał leki i stosował się do wszelkich zaleceń lekarskich. Współpraca z osobą chorą na nykturię, a niewyspaną opiekunką staje się trudna. Reagujemy nerwowo na drobiazgi, denerwuje nas zachowanie nie tylko naszego podopiecznego.
Nykturia u dzieci
Najczęstszą przyczyną nykturii u dzieci jest spożywanie nadmiernej ilości płynów przed snem. Należy pamiętać, że nykturia w przeciwieństwie do moczenia nocnego jest świadomym oddawaniem moczu w nocy po przebudzeniu. Moczenie nocne jest mimowolnym oddawaniem moczu w trakcie snu. U dziewczynek po ukończeniu 5 roku życia, a u chłopców po ukończeniu 6 roku życia.
Najnowsze komentarze