Umowa uaktywniająca przewidziana jest dla niań, czyli osób sprawujących opiekę nad najmłodszymi dziećmi. Taką umowę może podpisać rodzic (osoba fizyczna), który nie prowadzi działalności gospodarczej. Rozwiązanie to daje możliwość wielu osobom, które zajmują się na co dzień sprawowaniem opieki nad dzieckiem, na podjęcie legalnego zatrudnienia w oparciu o umowę uaktywniającą.
Co to jest umowa uaktywniająca
Umowa uaktywniająca jest rodzajem umowy o świadczenie usług, którą regulują odpowiednio zawarte w Kodeksie cywilnym przepisy o umowie zlecenia. Założeniem i przedmiotem umowy uaktywniającej jest zlecenie niani sprawowania opieki nad dzieckiem lub dziećmi, które należy wyraźnie wymienić w umowie. Nianią zatrudnioną w ramach umowy uaktywniającej może być wyłącznie osoba fizyczna, która osobiście sprawuje opiekę nad dzieckiem, realizując funkcje wychowawcze, opiekuńcze i edukacyjne. Nie ma żadnych przeszkód prawnych dotyczących pokrewieństwa pomiędzy nianią a rodzicami, więc umowa uaktywniająca może zostać zawarta z pełnoletnimi członkami rodziny np. dziadkami lub rodzeństwem. Charakteryzuje się tym, że przy spełnieniu określonych warunków składki są finansowane przez budżet państwa. Za nianię nie opłaca się również składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ani na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Ważne!
Nianią nie może być osoba niepełnoletnia, a także sam rodzic.
Co mówi nam prawo
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, nianią jest osoba fizyczna, sprawująca opiekę nad dziećmi w wieku do ukończenia 20 tygodnia życia na podstawie umowy uaktywniającej.
Kiedy może zawrzeć taką umowę
Gdy rodzice:
- pracują na podstawie umowy o pracę,
- świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, która stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych (umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług),
- prowadzą pozarolniczą działalność,
- prowadzą działalność rolniczą (z wyjątkiem osoby, która podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik).
Ważne
Jeżeli osoba opiekuje się dzieckiem jako zawodowa rodzina zastępcza albo pobiera zasiłek macierzyński lub przebywa na urlopie wychowawczym – to budżet państwa nie będzie płacił składek za nianię.
Gdy dziecko:
- nie jest w żłobku, klubie dziecięcym ani nie jest pod opieką dziennego opiekuna,
- ukończyło 20 tygodni.
Składki za nianię są opłacane przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (ewentualnie 4 lata, jeżeli nie można zapewnić dziecku opieki przedszkolnej)
Zasady sporządzenia umowy
W umowie uaktywniającej dla niani powinny znaleźć się szczególnie następujące informacje:
- strony umowy czyli rodzice, rodzic, osoba samotnie wychowująca dziecko oraz niania
- cel i przedmiot umowy – sprawowanie opieki nad dzieckiem
- czas i miejsce sprawowania opieki
- liczba dzieci powierzonych opiece
- obowiązki niani – w tym miejscu możemy określić szczegółowe obowiązki i wymagania wobec niani
- wysokość wynagrodzenia, sposób i termin jego wypłaty wynagrodzenia
- czas zawarcia i obowiązywania umowy uaktywniającej dla niani
- warunki i sposób zmiany zapisów zawartych w umowie uaktywniającej, a także sposób i możliwość rozwiązania umowy.
Składki opłacane przez ZUS
Budżet państwa za pośrednictwem ZUS finansuje składki emerytalne, rentowe i wypadkowe obliczone od podstawy, która nie przewyższa kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Aby tak się stało, należy spełnić kilka warunków.
Po pierwsze niania musi zostać zgłoszona do ubezpieczeń przez rodzica.
Po drugie, rodzice podpisujący umowę z nianią muszą być zatrudnieni na podstawie stosunku pracy lub innych form aktywności zawodowej, mogą również świadczyć usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń (lub prowadzą działalność pozarolniczą). W grę wchodzi też współpraca z osobą świadczącą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej lub z osobą prowadzącą działalność pozarolniczą.
Po trzecie, dziecko nad którym ma być sprawowana opieka nie nie może być umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym ani zostać objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.
Uwaga!
Z przypadku zawarcia umowy o pracę z nianią składki od wynagrodzenia są normalnie opłacane przez pracodawcę. Powyższe zwolnienie ze składek dotyczy tylko umowy uaktywniającej, która jest rodzajem umowy cywilnoprawnej.
Niania może również, na swój wniosek, przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe niani finansowane są w całości ze środków własnych niani i znaczenia tu nie ma, czy wynagrodzenie zagwarantowane w umowie uaktywniającej jest wyższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę, czy nie. Składki te odprowadzane są jednak do ZUS-u przez rodzica jako płatnika składek. Przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego daje możliwość korzystania z prawa do otrzymania świadczeń chorobowych z ZUS-u. Należy, jednak pamiętać o tym, że prawo do zasiłku chorobowego ma po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeśli niania ulegnie wypadkowi w drodze do pracy i z pracy. Wówczas nabędzie prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego.
W przypadku gdy zgodnie z umową uaktywniającą niania będzie otrzymywać wynagrodzenie wyższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, wówczas składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy wynagrodzeniem określonym w tej umowie, a minimalnym wynagrodzeniem za pracę opłaca rodzic zatrudniający nianię.
Po zakończeniu roku podatkowego niania jest zobowiązana złożyć do urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o wysokości uzyskanych dochodów (PIT-36). Dokonując rozliczenia za dany rok podatkowy, niania powinna wykorzystać wszelkie dokumenty potwierdzające wysokość uzyskanego przychodu, jak również wysokość odprowadzonych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Poza tym, rodzic zatrudniając nianię na omawianych warunkach, nie musi sporządzać deklaracji podatkowej PIT i przekazywać jej dokumentu.
Przydatne linki:
https://www.zus.pl/pracujacy/nianie/jestes-niania-przeczytaj – poradnik dla niani
https://www.zus.pl/pracujacy/nianie/nianie-krok-po-kroku – umowa (ZUS)
Najnowsze komentarze