Na całym świecie na chorobę Alzheimera choruje kilkadziesiąt milionów ludzi. Choroba Alzheimera jest nieodwracalną, postępującą chorobą mózgu, która powoli niszczy pamięć i zdolność myślenia. Ostatecznie traci się zdolność wykonywania najprostszych zadań. Pomimo postępu medycyny, w dalszym ciągu nie wiemy co jest przyczyną tej choroby.
Czym jest demencja, a czym choroba Alzheimera
Demencja to ogólny termin określający spadek zdolności umysłowych na tyle poważny, że zakłóca on codzienne życie. Alzheimer jest najczęstszą przyczyną demencji. To specyficzna choroba, a demencja nią nie jest. Demencja opisuje grupę objawów związanych z pogorszeniem pamięci, rozumowania lub innych umiejętności myślenia. Istnieje wiele różnych typów demencji i powoduje ją wiele chorób. Demencja mieszana to stan, w którym zmiany w mózgu występują w więcej niż jednym typie demencji jednocześnie. Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną demencji, stanowi 60-80% przypadków. Demencja typu Alzheimera jest postępującą, śmiertelną chorobą.
Większość zachorowań przypada na wiek powyżej 65. roku życia. Początek choroby jest najczęściej niezauważalny i przebiega wręcz bezobjawowo. Ma charakter neurodegeneracyjny (stopniowa utrata komórek nerwowych) i jest najczęstszą przyczyna otępienia w wieku starczym. Rozwija się przez wiele lat, powodując nieodwracalne zmiany w mózgu, przez co może prowadzić do niemożności samodzielnego funkcjonowania chorego.
Objawy choroby Alzheimera
Pierwszym objawem jest utrata pamięci epizodycznej. Osoba chora zapominają, co robiły danego dnia, ale dokładnie pamiętają wydarzenia sprzed lat. Chorymi ich rodzinom często wydaje się, że nic nie dolega ich najbliższemu, skoro są w stanie przypomnieć sobie to, co działo się wiele lat temu. Lecz to właśnie utrata pamięci krótkotrwałej pomaga nam w diagnozie chorych z łagodnymi objawami choroby Alzheimera.
U pacjentów z chorobą Alzheimera, a szczególnie w zaawansowanych fazach rozwoju choroby rozwijają się objawy psychopatologiczne w postaci:
- objawy psychotyczne (omamy, urojenia),
- zaburzenia emocjonalne (depresja, mania, dysforia, zaburzenia lękowe),
- pobudzenia, agresja,
- nieprawidłowe zachowania ruchowe ( np. wędrowanie),
- zmiany osobowości (apatia, odhamowanie).
Wczesna diagnostyka chorego jest również istotna dla potomstwa osoby chorej, ponieważ choroba Alzheimera może mieć uwarunkowania genetyczne. Może być dziedziczona szczególnie po rodzicach, w dużo mniejszym stopniu po dziadkach. Wyróżnia się dwa rodzaje alzheimera: dziedziczną (rodzinną) oraz sporadyczna, która objawia się po 65 roku życia i nie występuje w najbliższej rodzinie. Dziedziczna postać choroby rozwija się przed ukończeniem 65 roku życia, nawet w wieku 20, 30 lat. Świadomość możliwości dziedziczenia daje szanse na zmniejszenie ryzyka choroby lub jej znacznego opóźnienia poprzez regularne ćwiczenia fizyczne, zaprzestania palenia tytoniu, spożywania alkoholu i przestrzegania zdrowej diety oraz stymulowania mózgu przez uczenie się nowych rzeczy i ćwiczenie pamięci.
Trzy fazy w chorobie Alzhaimera
Choroba Alzheimera jest dobrze opisana, diagnozowana według specjalnych kryteriów i standardów. Musimy jednak pamiętać, że u każdego chorego będzie przebiegała nieco inaczej. Jesteśmy w stanie wyróżnić trzy uniwersalne fazy, które będą charakteryzowały się odmiennym przebiegiem, a chory będzie wykazywał specyficzne dla każdej z nich objawy.
I faza – łagodna (początkowa) – najczęściej trwa od 2 do 4 lat, czasem dłużej przy odpowiedniej opiece i farmakologii. Długość tej fazy zależna jest też od rezerwy poznawczej, jaką osoba chorująca zgromadziła przez całe życie. Im większa, tym objawy występują później i są mniej nasilone. W tej fazie dominują kłopoty z pamięcią w kwestii życia codziennego. Wczesne objawy:
- gubienie lub przestawianie przedmiotów,
- poczucie zagubienia w dobrze znanych miejscach,
- wydłużony czas wykonywania codziennych zajęć,
- wahania nastroju,
- zapominanie o wydarzeniach.
II fazy – średniozaawansowana – najczęściej trwa od 5 do 8 lat. W tej fazie najważniejsze jest odpowiednia opieka i obserwowanie chorego. W tej fazie znacząco zmienia się postrzeganie świata przez chorego, co wyraźnie przekłada się na manifestowane przez niego objawy. Choremu zdarza się:
- opowiadać ponownie te same historie lub zadawać ciągle te same pytania,
- mieć trudności z rozpoznawaniem przyjaciół i członków rodziny,
- mieć trudności z doborem snu, mowa staje się mniej płynna,
- zaniedbywać swój wygląd,
- doświadczać zmian nastroju, zmienia się także osobowość chorego.
III faza – zaawansowana (głęboka) – najczęściej trwa od 1 do 3 lat, a jej długość jest zależna przede wszystkim od jakości opieki sprawowanej nad podopiecznym. Choroba obejmuje większą część mózgu, mówi się o tzw. otępieniu lub demencji globalnej. Głębokie uszkodzenia dotyczą wszystkich funkcji poznawczych, pojawiają się także problemy z funkcjami fizycznymi organizmu. U chorych w takim stadium:
- zdarza się niezdolność do rozpoznawania własnej twarzy lub członków najbliższej rodziny,
- zdarza się nietrzymanie moczu lub kału,
- pojawiają się halucynacje wzrokowe lub słuchowe,
- występują zachowania stereotypowe lub powtarzane rytualnie,
- chorzy potrzebują pomocy przy najbardziej podstawowych czynnościach.
Na tym etapie chorzy mogą wymagać całodobowej pomocy w codziennej pielęgnacji ciała, doświadczać problemów z chodzeniem, siedzeniem, a nawet połykaniu i być bardziej podatni na infekcje, zwłaszcza zapalenie płuc. Na tym etapie opiekunowie mogą chcieć skorzystać z usług, takich jak opieka hospicyjna, która koncentruje się na zapewnieniu komfortu i godności u schyłku życia.
Różnica między chorobą Alzheimera, a zwyczajnymi kłopotami z pamięcią
Wszyscy miewamy kłopoty z pamięcią, które pogłębiają się z wiekiem. Czasem ciężko ocenić, czy to, że zapominamy o różnych sprawach jest naturalnym elementem procesu starzenia się czy wskazuje na możliwą chorobę. Chorobę Alzheimera od zwyczajnych kłopotów z pamięcią odróżnia zakres utraty pamięci. Osoba zdrowa, która zapomina o jakimś wydarzeniu, pamięta zazwyczaj inne elementy, z tym wydarzeniem związane. Chory cierpiący na chorobę Alzheimera zapomni nie tylko imię, lecz także nie będzie mógł przypomnieć sobie, skąd dana osobę zna.
Obecnie w leczeniu objawowym choroby Alzheimera stosuje się dwie klasy leków. Pierwszą grupa są inhibitiry acetylocholinesterazy (AChE), które spowalniają rozkład acetylocholiny. Przepisuje się je głównie osobom we wczesnym stadiach choroby. Do drugiej grupy należą antagoniści receptora NMDA (memantyna), czyli substancje mające wpływ na działanie układu glutaminianergicznego.
Opieka nad osobą z alzheimerem
Jak opiekować się osobą chorą na Alzheimera
- Należy mówić spokojnym, patrząc w oczy, a także trzymać go za rękę. Ważna jest więc odpowiednia komunikacja, która pozwala choremu poczuć się bezpiecznie.
- W rozmowie z chorym należy używać krótkich, prostych i jasnych zdań. Należy je kilkakrotnie powtarzać. Często chorzy na chorobę Alzheimera są zagubieni w przestrzeni mają problemy z odszukaniem drogi do łazienki, a co gorsza do domu.
- Wejście w świat chorego. Zrozumienie chorego jest pierwszym i najważniejszym krokiem. Występujące objawy bardzo utrudniają przebywanie z chorym, co przyczyniać się może do coraz większej izolacji, a w konsekwencji szybszego postępu schorzenia.
- Ważne, aby umysł seniora pozostał jak najdłużej w dobrej kondycji. Jest wiele działań, które pomogą zachować pamięć i należy je stosować dość często. Zadania muszą być w miarę proste, aby zmuszały do myślenia i dawały satysfakcję z ich ukończenia.
- Staraj się regularnie podchodzić do planu dnia. Nie zmieniał pory posiłku, spacerów czy innych czynności. Wszystkie zmiany wyprowadzają seniora z równowagi, a sam senior może reagować nerwowo.
- Usuń wszelkie niebezpieczne przedmioty. Chory może w niektórych sytuacjach zachowywać się nieprzewidywalnie. Schowaj noże, nożyczki i inne tego typu przedmioty, aby senior nie mógł wyrządzić sobie krzywdy. To samo dotyczy leków, kluczyków do samochodu, dokumentów itp. Należy zadbać, aby otoczenie było dla seniora jak najbezpieczniejsze.
Opiekun chorego na alzheimera bierze na siebie trud nieustającego dyżuru, który, w miarę jak choroba postępuje, wymaga coraz większego wysiłku fizycznego i odporności psychicznej.
Dziesięć złotych reguł opiekuna
- zostań członkiem grupy wsparcia,
- przyjmij każdą pomoc, którą ktoś Ci oferuje,
- nie bój się prosić innych i dotrzymanie choremu towarzystwa, gdy musisz wyjść z domu,
- jeśli pracujesz, zrób wszystko, co możliwe, by nie zrezygnować z pracy,
- nie spodziewaj się, że będziesz ciągle w stanie wykonywać wszystko, co wcześniej ci się udawało,
- zapewnij sobie odpoczynek – skorzystaj ze wsparcia rodziny, przyjaciół, ludzi ze stowarzyszenia,
- utrzymuj kontakty towarzyskie i rozwijaj nadal swoje zainteresowania,
- pamiętaj, że masz nadal prawo do przyjemności – zadowolony lepiej wypełniasz swoje obowiązki,
- nie obarczaj się winą za to, że czasami tracisz cierpliwość. W chwili załamania zadzwoń i porozmawiaj z kimś, kto cię zrozumie
- by nie okazać, że za chwilę stracisz cierpliwość – wyjdź z pokoju w którym przebywa chory i wróć, gdy będziesz spokojny.
Najnowsze komentarze