fbpx 3374857375976349
Zaznacz stronę

Zapalenie ucha jest bardzo częstą chorobą laryngologiczną wieku dziecięcego. Rozwija się zwykle po przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych. Stan zapalny dotyczy najczęściej ucha zewnętrznego oraz środkowego, rzadko obejmuje ucho wewnętrzne.

 

Rodzaje zapalenia ucha

Ucho dzielimy na zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Zapalenie każdego z nich daje trochę inne objawy:

  •  zapalenie ucha zewnętrznego – dziecko może nabawić się go na basenie, po kąpieli w jeziorze lub po wyjątkowo brudzącej zabawie. Powodowane jest przez bakterie, wirusy lub grzyby. Może pojawić się charakterystyczny, swędzący ból ucha u dziecka, powodujący potrzebę pocierania chorego miejsca. Przy tym rodzaju choroby można zaobserwować wydzielinę ropną lub surowiczą wydobywającą się z ucha. Zapalenie ucha zewnętrznego u niemowlaka można sprawdzić poprzez brak apetytu – ból wzmaga się przy ruszaniu żuchwą. Ta postać choroby jest jednak rzadka u małych dzieci.

  • zapalenie ucha środkowego – z uwagi na uwarunkowania anatomiczne dzieci sana nie dużo bardziej podatne niż dorośli – szacuje się, że nawet 90% przechodzi zapalenie ucha środkowego chociaż raz w życiu. Objawy to przede wszystkim ciągły, pulsujący ból ucha, ropna wydzielina i wysoka gorączka. Niemowlę cierpiące na zapalenie ucha środkowego będzie sygnalizować ból płaczem i odpychać rodzica przy próbie dotknięcia okolic ucha.

  • zapalenie ucha wewnętrznego – jest to zapalenie błędnika. U dzieci najczęściej jest powikłaniem zapalenia ucha środkowego, gry proces zapalenia zaczyna dotykać głębszych rejonów narządu słuchu. Zapalenie ucha wewnętrznego rzadko boli, prędzej powoduje zawroty głowy, zaburzenia równowagi, złe samopoczucie i pogorszenie się słuchu. Czasem występuje oczopląs, a chore dziecko może odczuwać nudności.

     

Przyczyny zapalenia ucha

Przewód łączący ucho środkowe z gardłem u dziecka jest krótsze, w związku z czym zapalenie ucha jest u dziecka bardzo częstym schorzeniem. W związku, że u dzieci układ immunologiczny jest niedojrzały, zachorowalność na zapalenie ucha jest bardzo częsta. Przyczyną zachorowalności na tę chorobę u starszych dzieci są predyspozycje genetyczne, alergia, refluks żołądkowo-przełykowy oraz częste przeziębienia. W przypadku niemowlaków, które przebywają w pozycji leżącej, wydzielina z nosa przemieszcza się do trąbek słuchowych, co powoduje zapalenie ucha u najmłodszych. Czynnikami sprzyjającymi zapalenie ucha u dzieci są nieodpowiednie odżywianie, niedostatek ruchu na świeżym powietrzu, przerost trzeciego migdała oraz przebywanie w pomieszczeniach zanieczyszczonych dymem papierosowym.

Zapalenie ucha zewnętrznego zwykle powodowane jest przez bakterie. Rzadziej przyczyną infekcji są zakażenia grzybicze, którym sprzyja ciepłe i wilgotne środowisko kanału słuchowego zewnętrznego. Istotnym czynnikiem sprzyjającym infekcji jest także pływanie, które aż pięciokrotnie zwiększa ryzyko zachorowania. Zapalenie dotyka aż 50-85% maluchów. Szczyt zachorowań przypada między 6 a 18 miesiącem życia, a po ukończeniu siódmego roku życia częstość wyraźnie się zmniejsza. Zapalenie ucha u dziecka rozwija się nagle.

Ryzyko wystąpienia ucha zewnętrznego zwiększa się:

  1. przy nieprawidłowej higienie uszu,
  2. po urazach mechanicznych, np. wynikających ze stosowania aparatów słuchowych,
  3. przy współwystępowaniu nieprawidłowości anatomicznych w budowie ucha,
  4. stanach upośledzających drożność kanału słuchowego, jak np. obecność ciała obcego.

     

    Do czynników ryzyka zachorowania na ostre zapalenie ucha środkowego:

  1. wiek <2 rokiem życia,
  2. ekspozycja na infekcje górnych dróg oddechowych,
  3. uczęszczanie do żłobka albo posiadanie starszego rodzeństwa,
  4. karmienie piersią krócej niż 3 miesiące,
  5. długotrwałe stosowanie smoczków,
  6. bierne palenie tytoniu,
  7. predyspozycje genetyczne,
  8. wady twarzoczaszki (np. rozszczep podniebienia).

Objawy zapalenia ucha u dziecka

Najczęstszym objawem infekcji jest ból ucha lub jego okolic, który może nasilać się podczas dotykania małżowiny usznej lub przy poruszaniu nią. Może pojawić się także:

  1. świąd,
  2. nadmierny wyciek wydzieliny z kanału słuchowego,
  3. uczucie pełności lub zatkania ucha,
  4. pogorszenie słuchu,
  5. szumy uszne,
  6. silny pulsujący ból ucha.

Ponadto wystąpić mogą takie symptomy jak osłabienie, gorączka, drażliwość czy bóle głowy. U młodszych dzieci można zaobserwować także niespokojny sen, zmniejszony apetyt, wymioty oraz biegunkę

Bardzo ważne jest obserwacja najmłodszych dzieci, które w przypadku zapalenia ucha mogą płakać bez powodu, ciągnąć się za ucho lub pocierać nim o poduszkę. W przypadku zauważenia na poduszce dziecka żółtawej plamy, należy niezwłocznie udać się do lekarza, gdyż może to oznaczać, że błonka bębenkowa uległa pęknięciu i wydzielina zapalna z ucha wydostała się na zewnątrz.

Leczenie zapalenia ucha

Leczenie zapalenia ucha należy przede wszystkim od rodzaju patogenu, który je wywołał. Wymaga konsultacji z pediatrom i laryngologiem. Badanie ucha jest bezbolesne i wykonywane jest przy pomocy specjalnego przyrządu – otoskopu. W przypadku  gdy lekarz stwierdzi zapalenie ucha u dziecka, najprawdopodobniej przepisze antybiotyk oraz leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. U dzieci do szóstego miesiąca życia rozpoznanie choroby jest wskazaniem do włączenia antybiotykoterapii. W przypadku zapalenia ucha u dziecka, należy przez kilka dni pozostawić je w domu, robić ciepłe i suche okłady na ucho i jego okolice, co przyniesie maluszkowi ulgę. Okres wyczekiwania na poprawę powinien wynosić 24 godziny u dzieci do 2 roku życia, a u dzieci starszych 48-75 godziny.

Leczenie domowe wprowadza się do postępowania wspomagającego, czyli uśmierzania nieprzyjemnych objawów choroby. Przede wszystkim można spróbować obniżyć gorączkę u dziecka i uśmierzyć ból. Głównymi lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi, jakie stosuje się u dzieci, to paracetamol i ibuprofen.

W przypadku gdy u dziecka zapalenie ucha pojawia się kilka razy w roku, warto skontaktować się z alergologiem, gdyż schorzenie to może mieć podłoże alergiczne.

Powikłania po zapaleniu ucha

Nieleczone lub niewłaściwie leczone zapalenie ucha może powodować wiele powikłań. Należą do nich m.in.:

  1. zapalenie wyrostka sutkowatego,
  2. ropnie,
  3. niedowład nerwu twarzowego,
  4. zapalenie błędnika,
  5. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
  6. zapalenie małżowiny,
  7. utraty słuchu.

Powikłania te wymagają pilniej interwencji lekarskiej i szybkiego zastosowania właściwego leczenia, w tym antybiotykoterapii, a niekiedy również postępowania zabiegowego.

 

Zapobieganie chorobie zapalenia ucha 

To niezwykle trudne – nie ma specjalnych sposobów, które zapewniają ochronę przed zachorowaniem. Jedyne co zalecają laryngolodzy, to staranne leczenie wszelkich infekcji w obrębie gardła i nosa, a także stanów zapalnych ucha zewnętrznego. Niezależnie jednak od starań rodzica czy opiekunki, większość dzieci chociaż raz w życiu zachoruje na zapalenie ucha środkowego, warto więc znać objawy tego schorzenia, aby wiedzieć, co robić, gdy pojawi się ból ucha u dziecka.